KANUN
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN
Kanun No. 6502 Kabul Tarihi: 7/11/2013
BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1 – (1) Bu Kanunun
amacı; kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik
çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden
korunmasını sağlayıcı, tüketiciyi aydınlatıcı ve bilinçlendirici önlemleri
almak, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu
konulardaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye
ilişkin hususları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2 – (1) Bu Kanun, her
türlü tüketici işlemi ile tüketiciye yönelik uygulamaları kapsar.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Kanunun
uygulanmasında;
a) Bakan: Gümrük ve Ticaret
Bakanını,
b) Bakanlık: Gümrük ve
Ticaret Bakanlığını,
c) Genel Müdür: Tüketicinin
Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürünü,
ç) Genel Müdürlük:
Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğünü,
d) Hizmet: Bir ücret veya
menfaat karşılığında yapılan ya da yapılması taahhüt edilen mal sağlama dışındaki
her türlü tüketici işleminin konusunu,
e) İthalatçı: Kamu tüzel
kişileri de dâhil olmak üzere mal veya hizmetleri ya da bu malların
hammaddelerini yahut ara mallarını ticari veya mesleki amaçlarla ithal ederek
satım, kira, finansal kiralama veya benzeri bir yolla piyasaya süren gerçek
veya tüzel kişiyi,
f) Kalıcı veri saklayıcısı:
Tüketicinin gönderdiği veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına
uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve
değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına imkân
veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza kartı ve
benzeri her türlü araç veya ortamı,
g) Konut finansmanı
kuruluşu: Konut finansmanı kapsamında doğrudan tüketiciye kredi kullandıran ya
da finansal kiralama yapan bankalar ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme
Kurulu tarafından konut finansmanı faaliyetinde bulunması uygun görülen
finansal kiralama şirketleri ve finansman şirketlerini,
ğ) Kredi veren: Mevzuatı
gereği tüketicilere kredi vermeye yetkili olan gerçek veya tüzel kişiyi,
h) Mal: Alışverişe konu
olan; taşınır eşya, konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallar ile elektronik
ortamda kullanılmak üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri her türlü
gayri maddi malları,
ı) Sağlayıcı: Kamu tüzel
kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye hizmet
sunan ya da hizmet sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel
kişiyi,
i) Satıcı: Kamu tüzel
kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye mal
sunan ya da mal sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel
kişiyi,
j) Teknik düzenleme:
29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması
ve Uygulanmasına Dair Kanunda yer alan tanımı,
k) Tüketici: Ticari veya
mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,
l) Tüketici işlemi: Mal veya
hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya
mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden
gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma,
simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak
üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlemi,
m) Tüketici örgütleri:
Tüketicinin korunması amacıyla kurulan dernek, vakıf veya bunların üst
kuruluşlarını,
n) Üretici: Kamu tüzel
kişileri de dâhil olmak üzere tüketiciye sunulmuş olan mal ya da bu malların
hammaddelerini yahut ara mallarını üretenler ile mal üzerine markasını,
unvanını veya herhangi bir ayırt edici işaretini koyarak kendisini üretici
olarak gösteren gerçek veya tüzel kişiyi,
ifade eder.
İKİNCİ KISIM
Genel Esaslar
Temel ilkeler
MADDE 4 – (1) Bu Kanunda
yazılı olarak düzenlenmesi öngörülen sözleşmeler ile bilgilendirmeler en az on
iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir
şekilde düzenlenir ve bunların bir nüshası kâğıt üzerinde veya kalıcı veri
saklayıcısı ile tüketiciye verilir. Sözleşmede bulunması gereken şartlardan bir
veya birkaçının bulunmaması durumunda, eksiklik sözleşmenin geçerliliğini
etkilemez. Bu eksiklik sözleşmeyi düzenleyen tarafından derhâl giderilir.
(2) Sözleşmede öngörülen
koşullar, sözleşme süresi içinde tüketici aleyhine değiştirilemez.
(3) Tüketiciden; kendisine
sunulan mal veya hizmet kapsamında haklı olarak yapılmasını beklediği ve
sözleşmeyi düzenleyenin yasal yükümlülükleri arasında yer alan edimler ile
sözleşmeyi düzenleyenin kendi menfaati doğrultusunda yapmış olduğu masraflar
için ek bir bedel talep edilemez. Bankalar, tüketici kredisi veren finansal
kuruluşlar ve kart çıkaran kuruluşlar tarafından tüketiciye sunulan ürün veya
hizmetlerde ise tüketiciden faiz dışında alınacak her türlü ücret, komisyon ve
masraf türleri ile bunlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlığın görüşü alınarak
bu Kanunun ruhuna uygun olarak ve tüketiciyi koruyacak şekilde Bankacılık
Düzenleme ve Denetleme Kurumu tarafından belirlenir.
(4) Bu Kanunda düzenlenen
sözleşmelere istinaden tüketiciden talep edilecek her türlü ücret ve masrafa
ilişkin bilgilerin, sözleşmenin eki olarak kâğıt üzerinde yazılı şekilde
tüketiciye verilmesi zorunludur. Uzaktan iletişim aracıyla kurulan
sözleşmelerde ise, bu bilgiler kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun şekilde
verilir. Bu bilgilerin tüketiciye verildiğinin ispatı sözleşmeyi düzenleyene
aittir.
(5) Tüketicinin yapmış
olduğu işlemler nedeniyle kıymetli evrak niteliğinde sadece nama yazılı ve her
bir taksit ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde senet düzenlenebilir. Bu fıkra
hükümlerine aykırı olarak düzenlenen senetler tüketici yönünden geçersizdir.
(6) Tüketici işlemlerinde,
tüketicinin edimlerine karşılık olarak alınan şahsi teminatlar, her ne isim
altında olursa olsun adi kefalet sayılır. Tüketicinin alacaklarına ilişkin
karşı tarafça verilen şahsi teminatlar diğer kanunlarda aksine hüküm
bulunmadıkça müteselsil kefalet sayılır.
(7) Temerrüt hâli de dâhil
olmak üzere, tüketici işlemlerinde bileşik faiz uygulanmaz.
(8) Bu Kanun tüm
düzenlemeleri yönünden katılım bankalarını da kapsar. Uygulama, kâr payı
dikkate alınarak yapılır.
Tüketici sözleşmelerindeki
haksız şartlar
MADDE 5 – (1) Haksız şart;
tüketiciyle müzakere edilmeden sözleşmeye dâhil edilen ve tarafların
sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde dürüstlük kuralına aykırı düşecek
biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme şartlarıdır.
(2) Tüketiciyle akdedilen
sözleşmelerde yer alan haksız şartlar kesin olarak hükümsüzdür. Sözleşmenin
haksız şartlar dışındaki hükümleri geçerliliğini korur. Bu durumda sözleşmeyi
düzenleyen, kesin olarak hükümsüz sayılan şartlar olmasaydı diğer hükümlerle
sözleşmeyi yapmayacak olduğunu ileri süremez.
(3) Bir sözleşme şartı
önceden hazırlanmış ve standart sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici
içeriğine etki edememişse, o sözleşme şartının tüketiciyle müzakere edilmediği
kabul edilir. Sözleşmeyi düzenleyen, bir standart şartın münferiden müzakere
edildiğini iddia ediyorsa bunu ispatla yükümlüdür. Sözleşmenin bütün olarak
değerlendirilmesinden standart sözleşme olduğu sonucuna varılırsa, bu
sözleşmedeki bir şartın belirli unsurlarının veya münferit bir hükmünün müzakere
edilmiş olması, sözleşmenin kalan kısmına bu maddenin uygulanmasını engellemez.
(4) Sözleşme şartlarının
yazılı olması hâlinde, tüketicinin anlayabileceği açık ve anlaşılır bir dilin
kullanılmış olması gerekir. Sözleşmede yer alan bir hükmün açık ve anlaşılır
olmaması veya birden çok anlama gelmesi hâlinde; bu hüküm, tüketicinin lehine
yorumlanır.
(5) Faaliyetlerini, kanun
veya yetkili makamlar tarafından verilen izinle yürütmekte olan kişi veya
kuruluşların hazırladıkları sözleşmelere de niteliklerine bakılmaksızın bu
madde hükümleri uygulanır.
(6) Bir sözleşme şartının
haksızlığı; sözleşme konusu olan mal veya hizmetin niteliği, sözleşmenin
kuruluşunda var olan şartlar ve sözleşmenin diğer hükümleri veya haksız şartın
ilgili olduğu diğer bir sözleşmenin hükümleri dikkate alınmak suretiyle
sözleşmenin kuruluş anına göre belirlenir.
(7) Sözleşme şartlarının
haksızlığının takdirinde, bu şartlar açık ve anlaşılır bir dille yazılmış olmak
koşuluyla, hem sözleşmeden doğan asli edim yükümlülükleri arasındaki hem de mal
veya hizmetin piyasa değeri ile sözleşmede belirlenen fiyat arasındaki dengeye
ilişkin bir değerlendirme yapılamaz.
(8) Bakanlık, genel olarak
kullanılmak üzere hazırlanmış sözleşmelerde yer alan haksız şartların, sözleşme
metinlerinden çıkarılması veya kullanılmasının önlenmesi için gerekli
tedbirleri alır.
(9) Haksız şartların tespit
edilmesi ve denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile sınırlayıcı olmamak
üzere haksız şart olduğu kabul edilen sözleşme şartları yönetmelikle
belirlenir.
Satıştan kaçınma
MADDE 6 – (1) Vitrinde,
rafta, elektronik ortamda veya açıkça görülebilir herhangi bir yerde teşhir
edilen malın, satılık olmadığı belirtilen bir ibareye yer verilmedikçe
satışından kaçınılamaz.
(2) Hizmet sağlamaktan haklı
bir sebep olmaksızın kaçınılamaz.
(3) Ticari veya mesleki
amaçlarla hareket edenler; aksine bir teamül, ticari örf veya adet ya da haklı
bir sebep yoksa; bir mal veya hizmetin satışını o mal veya hizmetin, kendisi
tarafından belirlenen miktar, sayı, ebat gibi koşullara ya da başka bir mal
veya hizmetin satın alınması şartına bağlayamaz.
(4) Bakanlık ve belediyeler,
bu madde hükümlerinin uygulanması ve izlenmesine ilişkin işleri yürütmekle
görevlidir.
Sipariş edilmeyen mal veya
hizmetler
MADDE 7 – (1) Sipariş
edilmeyen malların gönderilmesi ya da hizmetlerin sunulması durumunda,
tüketiciye karşı herhangi bir hak ileri sürülemez. Bu hâllerde, tüketicinin
sessiz kalması ya da mal veya hizmeti kullanmış olması, sözleşmenin kurulmasına
yönelik kabul beyanı olarak yorumlanamaz. Tüketicinin malı geri göndermek veya
muhafaza etmek gibi bir yükümlülüğü yoktur.